Δέσποινα Ντάση. Μια υπέροχη ποιήτρια που είχα τη χαρά να τη «συναντήσω» τυχαία στο Instagram και με κέρδισε αμέσως… Ειδικά, σ’αυτή την κατηγορία που δύσκολα κάποιος με κερδίζει πια. Συζητήσαμε διαδικτυακά για την κοινή μας αγάπη, την ποίηση,αν και δεν θα σας κρύψω πως ήθελα να τις θέσω πολλές ακόμα ερωτήσεις… Επιφυλάσσομαι όμως να συνεχίσουμε την κουβέντα μας από κοντά, πίνοντας τον καφέ μας στο Ενετικό Κάστρο με θέα τη θάλασσα… «Δέσποινα, που ξέρεις, ίσως αυτή η μαγευτική θέα να αποτελέσει τη μελλοντική σου έμπνευση.»
Ευχαριστώ θερμά τη Δέσποινα Ντάση που μου έκανε την τιμή να μου παραχωρήσει αυτή τη συνέντευξη και γνωρίζω πως το έκανε μετά χαράς. Εύχομαι οι λάτρεις του είδους να την απολαύσετε.
Τι σε ώθησε να τιτλοφορήσεις την πρώτη ποιητική σου συλλογή «Όλα τα Μη του κόσμου”;
Η πρώτη μου ποιητική συλλογή αποτελείται κυρίως από ποιήματα κοινωνικού περιεχομένου και έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο. Όλα τα Μη του κόσμου είναι όλες εκείνες οι δυσάρεστες καταστάσεις που δυστυχώς υπάρχουν στον κόσμο μας και που μας απομακρύνουν απ’ τον μοναδικό σκοπό της ζωής μας που είναι η ευτυχία.
Πώς ένιωσες όταν έφτασε στα χέρια σου το πρώτο σου βιβλίο;
Ένιωσα συγκίνηση, χαρά, ευγνωμοσύνη και ένα πρωτόγνωρο συναίσθημα που ακόμα δεν έχω ονομάσει, δεν έχω προσδιορίσει· σαν βάρος ευθύνης και συνειδητοποίησης απέναντι σ’ εκείνο που μόλις είχε συμβεί. Μέσα σ’ αυτό το βιβλίο ήμουν εγώ σε λέξεις, και ένιωσα όπως θα ένιωθε κανείς κάνοντας τα πρώτα βήματά του στην αρχή ενός μακρύ, άγνωρου δρόμου.
Πώς αισθάνεσαι όταν διαβάζεις ή ακούς καλές κριτικές για τη συλλογή σου;
Οι κριτικές σε διδάσκουν πολλά. Οι απόψεις των αναγνωστών ακόμα περισσότερα. Οι θετικές κριτικές τονίζουν τα στοιχεία εκείνα της γραφής σου που πρέπει να κρατήσεις και να εξελίξεις, ενώ οι αρνητικές κριτικές εκείνα τα στοιχεία σου που πρέπει να τα παρατηρήσεις, να τα δουλέψεις και να τα αλλάξεις μέχρι το σημείο που μπορείς.
Έχεις κάποιο οικείο πρόσωπο που διαβάζει πρώτος το έργο σου πριν κυκλοφορήσει και θεωρείς σημαντική τη γνώμη του;
Έχω δύο πολύ κοντινούς μου ανθρώπους που σέβομαι και εκτιμώ την οπτική και την άποψή τους. Με βοηθούν να δω το ποίημα έξω από εμένα, έξω από το συναίσθημα και τα βιώματά μου.
Υπάρχει κάποιο ποιήμά σου που σε συγκινεί για κάποιο ιδιαίτερο λόγο;
Υπάρχει ένα ποίημά μου πολύ βιωματικό, που ενώ σαν βίωμα ήταν μέσα μου για χρόνια έκανε επίσης χρόνια να μετουσιωθεί σε ποίημα. Όταν κάποτε γράφτηκε με απελευθέρωσε. Είναι ένα ποίημα που δεν θα δημοσιεύσω ποτέ σε συλλογή μου γιατί είναι πολύ αυτοβιογραφικό, με κλειδωμένες λέξεις ― σύμβολα μέσα του· και θα ήθελα να το αφήσω πίσω μου και να συνεχίσω.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σου στίχος από δικό σου ποίημα;
Θα γράψω μία στροφή που έρχεται πρώτη στη σκέψη μου αυτήν τη στιγμή· αναφέρεται στην απώλεια αγαπημένων μας προσώπων:
Πού πάνε εκείνοι που έχουν φύγει;
Τι τους ξηλώνει από εμάς;
Υπάρχει γη για όσους λείπουν
και ποιο σκοτάδι τους τυλίγει;
Θεωρώ πως οι ποιητές εμπνέονται από καθετί που υπάρχει γύρω τους που σε πολλούς μπορεί να περνά κι απαρατήρητο… Ισχύει στην περίπτωσή σου;
Στην ποίηση οξύνονται οι αισθήσεις σου· συλλέγεις εικόνες, συναισθήματα, ήχους, λέξεις, λεπτομέρειες και στιγμές με κάθε τρόπο. Αργότερα, σε ανύποπτη στιγμή, αυτή η ΄΄συλλογή΄΄ γίνεται το ποιητικό υλικό σου.
Στο έργο σου κυριαρχεί ο ρομαντισμός. Πιστεύεις πως υπάρχει ακόμα ή έχει εκλείψει;
Δεν μπορεί να εκλείψει ο ρομαντισμός. Μπορεί να μαθαίνουμε ή να αναγκαζόμαστε να τον κρύβουμε μα αυτό δεν σημαίνει ότι παύει να υπάρχει μεσά μας. Φοβόμαστε να δείχνουμε ρομαντικοί μα ποιος μπορεί για πάντα να μείνει άκαμπτος – ασυγκίνητος μπροστά σε κάποιο είδος τέχνης, μπροστά σ’ ένα ηλιοβασίλεμα, στον έρωτα, στην ομορφιά;
Πόσο δύσκολο να αποτυπώσεις μια σκέψη, ένα συναίσθημα σε ποιητική φόρμα;
Τόσο δύσκολο όσο εύκολο. Είναι εποχές που βρέχει ποιήματα χωρίς καν να προλάβεις να τα σκεφτείς, και άλλες που ζεις σε ξηρασία. Δύσκολη γέννα η ποίηση. Μπορεί να θες να γράψεις μα οι λέξεις να σ’ εγκαταλείπουν, και σε μία στιγμή ανύποπτη να έρχονται οι στίχοι ποταμός. Πρέπει παντού να είσαι έτοιμος, δεν περιμένουν για πολύ η έμπνευση και ο στίχος.
Πώς καταφέρνεις να συνδυάζεις την επαγγελματική σου ενασχόληση με τις οικονομικές επιστήμες με τη γραφή και δη την ποίηση;
Το αντικείμενο των σπουδών μου το είχα ασυνείδητα επιλέξει από πολύ μικρή ηλικία μ’ έναν μάλιστα αστείο τρόπο· όπως και η αγάπη μου για την ποίηση είχε εκδηλωθεί σε μικρή ηλικία. Είναι τα δύο αντίθετα άκρα που με κρατούν σε ισορροπία. Δεν ξέρω πώς θα ήμουν, ποια θα ήμουν, αν είχα μόνο τη μία μου πλευρά.
«Τι εστί Ποίηση» για σένα με μια λέξη;
Απαραίτητη…
Το γράψιμο γενικότερα είναι λυτρωτικό;
Κάποιες φορές είναι πολύ λυτρωτικό μα άλλες φορές επώδυνο· πρέπει να σκάβεις μέσα σου βαθιά.
Ειναι χρονοβόρα η διαδικασία του;
Δεν είχα σκεφτεί ποτέ τη συσχέτιση του χρόνου με την γραφή. Όταν γράφω χάνεται η αίσθηση του χρόνου και αυτό είναι παρήγορο, σ’ ελευθερώνει.
Για εμένα η στιγμή που θα γράψω ένα ποίημα δεν είναι χρονοβόρα διαδικασία και όταν συμβαίνει γίνεται γρήγορα σαν αστραπή. Η χρονοβόρα διαδικασία ξεκινάει μετά, αφού έχει γραφτεί το ποίημα και ξεκινάς να δουλεύεις πάνω σ’ αυτό· στις λέξεις, το νόημα, τον παλμό, τον ρυθμό του, σαν να μην είσαι εσύ εκείνος που το έγραψε μα ένας εξωτερικός παρατηρητής, σαν αναγνώστης.
Ποιον-α ποιητή-τρια θαυμάζεις για το έργο του/της και θα ήθελες να έχεις γνωρίσει από κοντά;
Κάποια χρόνια πριν μου ήταν πιο εύκολο να απαντήσω αυτήν την ερώτηση. Πλέον όμως όχι. Όσο διαβάζω ποίηση τόσο μου γίνεται δυσκολότερο να επιλέξω έναν. Αισθάνομαι πια την ποίηση σαν ένα σώμα και μου είναι δύσκολο να διαχωρίσω ένα κομμάτι από το σύνολό της. Θέλω να πω πως αν έλεγα τον Καβάφη, τον Σεφέρη, τον Borges, δεν θα σήμαινε πως δεν θαυμάζω και δεν θα ήθελα εξίσου να γνωρίσω τον Λάμπρο Πορφύρα, τον Ελύτη, τον Άγγελο Σικελιανό, τον Βύρων Λεοντάρη και τόσους άλλους.
Θα μας αναφέρεις έναν λόγο που θεωρείς πως θα αλλάξει ο τρόπος σκέψης ενός ανθρώπου βάζοντας την ποίηση στη ζωή του;
Είχα διαβάσει κάποτε μία σκέψη του Φρόυντ που έχει μείνει στη μνήμη μου. Έλεγε πως «Όπου και αν με πήγαν οι θεωρίες μου, βρήκα ότι ένας ποιητής ήδη είχε πάει εκεί». Πιστεύω πως ποίηση είναι η λυρική όψη της φιλοσοφίας. Λειτουργεί σαν καθρέφτης. Διαβάζοντας κάποιος ποίηση καθρεφτίζεται και ταυτίζεται με κάποιους στίχους, έτσι συνδέεται και βρίσκει κομμάτια του εαυτού του που ίσως να μην γνώριζε μέχρι εκείνη τη στιγμή, ή να μην ήξερε πώς να τα παραδεχτεί – αποδεχτεί ή πώς να τα εκφράσει.
Η ποίηση στρέφει το βλέμμα του αναγνώστη της προς τα μέσα. Απαιτεί σιωπή, συγκέντρωση, ανοιχτή οπτική, κατάδυση στον εαυτό και ενσυναίσθηση. Αυτόματα όλη αυτή η διαδικασία αλλάζει σταδιακά τον αναγνώστη, τον βαθαίνει.
Αν έπρεπε να προτείνεις ένα ποίημα σε έναν που δεν έχει διαβάσει ποτέ ποίηση στη ζωή του,ποιο θα ήταν;
Σε κάποιον που δεν έχει διαβάσει ποτέ ποίηση στη ζωή του…
Πολύ δύσκολη απάντηση η επιλογή ενός μόνο ποιήματος, αν σκεφτεί κανείς πόσα υπέροχα ποιήματα έχουν γραφτεί. Σίγουρα για αρχή, για να προκληθεί ο εθισμός, (γελάω), θα πρότεινα τον ΄΄Ερωτικό Λόγο΄΄ του Γιώργου Σεφέρη,
΄΄Το Μονόγραμμα΄΄ του Οδυσσέα Ελύτη, τις ΄΄Ανεμώνες στον άνεμο΄΄ από την ποιητική συλλογή ΄΄Σκιές΄΄ του Λάμπρου Πορφύρα από τις εκδόσεις του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη, την ΄΄Ηλιόπετρα΄΄ του Octavio Paz σε μετάφραση Κώστα Κουτσουρέλη από τις εκδόσεις Gutenberg, την ΄΄Σονάτα του Σεληνόφωτος΄΄ του Γιάννη Ρίτσου,
το ΄΄Che fece… il gran rifiuto΄΄ του Κωνσταντίνου Καβάφη και τόσα πολλά ακόμα…
Περιμένουμε κάτι καινούριο από εσένα;
Έχω τελειώσει την δεύτερη ποιητική συλλογή μου και αυτήν την περίοδο ασχολούμαι με το εξώφυλλό και την δομή της. Λογικά μέσα στο 2019 θα την παραδώσω στον εκδοτικό οίκο Κέδρο προς έκδοση.
Η συνέντευξη φιλοξενήθηκε στο site: https://pastaflorawr.wordpress.com/2019/06/01/δέσποινα-ντάση/
